Vì sao thanh tra doanh nghiệp vẫn nhiều và chồng chéo?

BTO- Cách đây 3 năm, trước tình trạng doanh nghiệp phản ánh có doanh nghiệp 1 tháng bị thanh tra 3 lần, có doanh nghiệp bị thanh tra 10-12 lần/năm... ngay trong chiều ngày 17/5/2017 khi đang chủ trì buổi họp mặt với doanh nghiệp tại Hội nghị Thủ tướng với doanh nghiệp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ký ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về việc chấn chỉnh hoạt động thanh, kiểm tra doanh nghiệp. Quan điểm chỉ đạo của Chỉ thị 20 là trong một năm không thanh tra doanh nghiệp quá một lần, hoặc kiểm toán quá một lần. Cộng đồng doanh nghiệp cả nước rất phấn khởi bởi người đứng đầu Chính phủ đã lắng nghe và giải quyết rất nhanh chóng, quyết liệt, để tạo môi trường làm ăn thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong tỉnh. Ảnh: Đ.Hòa

Nhưng đi vào thực tế, để chấm dứt tình trạng thanh, kiểm tra doanh nghiệp chồng chéo, trùng lặp lại không hề đơn giản. Ở Bình Thuận mới đây tại Hội nghị "Cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và lãnh đạo tỉnh đối thoại với doanh nghiệp, nghe báo cáo tình hình khó khăn trong sản xuất kinh doanh do Covid 19", thì một trong các nguyên nhân làm giảm điểm, giảm bậc PCI 2019 của Bình Thuận là: "Công tác thanh, kiểm tra còn nhiều và trùng lặp, số giờ cho mỗi cuộc làm việc với thanh tra, kiểm tra thuế tăng 4 lần so với năm 2018".

Theo Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh đánh giá: Công tác thanh, kiểm tra doanh nghiệp của các sở - ngành chuyển biến khá tốt. Việc thanh, kiểm tra có kế hoạch và được thông báo công khai cho doanh nghiệp. Qua kiểm tra đã chấn chỉnh, hướng dẫn doanh nghiệp tuân thủ các quy định của pháp luật. Tuy nhiên cần có sự phối hợp giữa các ngành trong công tác thanh tra, kiểm tra chuyên ngành, hạn chế số lượng kiểm tra doanh nghiệp trong năm. Kế hoạch thanh, kiểm tra doanh nghiệp cần ghi rõ ngày, giờ thanh, kiểm tra, không ghi khoảng thời gian để doanh nghiệp chủ động sắp xếp, không phải chờ đợi, thụ động...

Liên quan đến tình trạng thanh, kiểm tra còn bị chồng chéo, trùng lặp, tại Hội nghị nêu trên, Thanh tra tỉnh đã có ý kiến:

Với chức năng quản lý nhà nước của ngành thanh tra, thanh tra tỉnh đã chủ động phối hợp với các ngành, các cấp, các địa phương tập trung thực hiện việc điều phối các cuộc thanh, kiểm tra hàng năm của tất cả các sở, ban, ngành và UBND huyện, TX, TP trước khi các cơ quan, đơn vị ban hành quyết định phê duyệt kế hoạch thanh, kiểm tra (riêng thực hiện điều phối trong các năm 2019 và 2020, Thanh tra tỉnh đã đề nghị điều chỉnh giảm 29 cuộc và thay đổi thời gian tiến hành thanh tra  25 cuộc). Việc thực hiện điều phối đã hạn chế tình trạng trùng lặp, chồng chéo trong hoạt động thanh, kiểm tra về mặt thời gian, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên trên thực tế tình trạng thanh, kiểm tra vẫn còn chồng chéo, trùng lắp đã làm ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp.

Nguyên nhân của việc kiểm tra nhiều lần tại cùng một doanh nghiệp chủ yếu là các cuộc kiểm tra ngắn ngày (dưới 1 ngày) thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau (phòng cháy chữa cháy, an toàn vệ sinh thực phẩm, môi trường, thực hiện pháp luật về lao động). Mặc dù các cuộc kiểm tra đều được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, việc kiểm tra đều căn cứ theo kế hoạch thanh, kiểm tra đã được phê duyệt, các cuộc kiểm tra đều có thông báo để doanh nghiệp sắp xếp chuẩn bị, nhưng việc triển khai nhiều cuộc kiểm tra tại một doanh nghiệp đã phần nào ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị.

Bên cạnh đó, mặc dù luật thanh tra quy định nhiệm vụ của thanh tra tỉnh là chủ trì xử lý việc chồng chéo về phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian thanh tra giữa thanh tra cấp sở, giữa thanh tra cấp sở với thanh tra cấp huyện, nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn xử lý chồng chéo trong kế hoạch thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành.

Theo Chỉ thị 20/CT-TTg ngày 17/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ quy định không thanh, kiểm tra quá 1 lần/năm đối với doanh nghiệp. Tuy nhiên để chấp hành quy định trên thì hiện nay trên địa bàn tỉnh còn gặp khó khăn trong việc thực hiện việc phối hợp để thành lập đoàn thanh tra chuyên ngành, trong đó vừa có nội dung thanh tra, vừa có nội dung kiểm tra nên khó thực hiện theo quy trình về thanh, kiểm tra; một số ngành, lĩnh vực theo quy định phải kiểm tra thường xuyên hoặc định kỳ hàng quý hoặc đột xuất theo quy định của ngành (như phòng cháy chữa cháy, vệ sinh an toàn thực phẩm, thuế, hải quan...).

Hiện nay, Thanh tra tỉnh đã có kiến nghị với Thanh tra Chính phủ hướng dẫn nội dung, trình tự, thủ tục xử lý chồng chéo trong kế hoạch thanh, kiểm tra đối với các đoàn thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành được quy định tại Luật Thanh tra năm 2010; hướng dẫn thực hiện nội dung Chỉ thị số 20 /CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ để việc xử lý chồng chéo, trùng lắp trong hoạt động thanh, kiểm tra đối với doanh nghiệp đạt hiệu quả.

Tại Hội nghị sơ kết công tác thanh tra 6 tháng đầu năm vừa qua, Chánh Thanh tra tỉnh Trần Văn Hải đã yêu cầu cắt giảm đến mức thấp nhất các cuộc thanh, kiểm tra đối với doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, vượt qua khó khăn do ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid 19.

Khôi Nguyên