Những mảnh đời lầm lỡ thoát khỏi “cái chết trắng”

Chuyên gia tâm lý tý vấn cho ngýời bệnh uống methadone.

Những mảnh đời lầm lỡ

Nghiện các chất dạng thuốc phiện được coi là một bệnh mãn tính của não bộ. Hiện nay, trên thế giới chưa có thuốc điều trị khỏi nghiện. Hầu hết các phương pháp điều trị cai nghiện đều có tỉ lệ tái nghiện cao. Điều trị methadone đã mở ra cơ hội cho những người đã một thời lầm lỡ thoát khỏi “cái chết trắng”. Ở Bình Thuận, đến nay đã có 4 cơ sở điều trị methadone ở Phan Thiết, La Gi, Bắc Bình, Tuy Phong và một điểm cấp thuốc tại Mũi Né. Tính đến cuối tháng 2/2016 đã 983 người đang uống thuốc. Hiện nay đang tiếp tục triển khai cơ sở điều trị tại Đức Linh và các điểm cấp thuốc tại Hàm Tân, Hàm Thuận Nam.

Gặp gỡ, tiếp xúc với những người nghiện ma túy mới biết, mỗi người là một hoàn cảnh, một mảnh đời và số phận “đưa đẩy”, họ đã phải trải qua những bi kịch, khốn khó, đầy nghiệt ngã do “cái chết trắng” gây nên. P.V.P (Tuy Phong) tâm sự: “Do trước đây bị bạn bè rủ rê, tôi thử dùng ma túy để tìm cảm giác lạ. Mới đầu chỉ dùng một liều nhỏ, nhưng dần dần trong người đòi hỏi phải dùng liều lượng nhiều hơn. Cũng từ đó sức khỏe tôi giảm sút, các cơn thèm thuốc ngày càng tăng. Những cơn thèm thuốc vật vã cùng với các đồ dùng trong nhà cứ lần lượt đội nón ra đi. Vì tôi mà kinh tế gia đình trở nên kiệt quệ”.

Đa số người đến uống thuốc ở các cơ sở đều là những người nghiện khá nặng. Nhiều em được gia đình đưa đi cai nghiện nhiều lần, rất tốn kém nhưng không hiệu quả, các em vẫn tái nghiện, gia đình tan nát. Một bà mẹ đưa con đến uống thuốc kể lại: “Con trai tôi đã từng sử dụng ma túy hơn 10 năm, gia đình đã cho đi cai nghiện ở nhiều nơi nhưng không có kết quả. Nay tôi nghe nói điều trị bằng methadone sẽ giảm nghiện và giảm được chi phí, tôi mừng lắm”. Bế đứa con gái gần 1 tuổi ngồi đợi chồng vào uống thuốc, chị T.T.L (Phan Thiết) cũng bộc bạch: Chúng em cưới nhau gần 2 năm nay, cưới xong mới biết anh ấy bị nghiện. Để thỏa mãn cơn nghiện, có những ngày ảnh “chơi” hết 2 triệu đồng. Gia đình cũng đã nhiều lần mua các loại thuốc ở các nơi khác về cho ảnh uống để cai nghiện nhưng đều không thành công.

Trò chuyện với anh P.V.N (Bắc Bình), người đã sử dụng ma túy nhiều năm. N cho biết: vì nghiện nên phải làm liều ăn cắp vặt, lấy trộm bất kể thứ gì có thể đem bán để lấy tiền “chơi” ma túy. Tháng 3/2015, khi cơ sở điều trị methadone của huyện thành lập, được tư vấn, vận động N đã tham gia uống methadone.

Những tín hiệu vui

Mới sáng sớm, dù chưa đến giờ làm việc, khoa điều trị methadone thuộc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh đã có người tranh thủ đến uống thuốc để về kịp giờ đi làm. Được triển khai từ tháng 12/2014, đến nay tại đây đã có 385 người uống thuốc hàng ngày. Tại buổi gặp mặt gia đình các bệnh nhân của phường Phú Hài đang uống thuốc methadone tại trung tâm, mẹ của em N.V.T đã kể: Nhờ uống thuốc mà cháu từ bỏ được ma túy, cháu đi làm kiếm được tiền còn đem về gửi mẹ. Còn N.V.B từ khi được uống thuốc methadone đã tiến bộ hẳn lên, mẹ B không giấu nổi cảm xúc vui mừng. Chị nói trong sung sướng: Từ khi được các anh ở khu phố vận động đi uống thuốc, cháu bỏ được ma túy. Đến nay, mỗi ngày cho con 50 ngàn đồng mà chiều làm về vẫn còn tiền.

Rất nhiều người nghiện ma túy tham gia chương trình điều trị bằng methadone đều cảm nhận được rằng chương trình này đã giúp họ hòa nhập với cộng đồng một cách tự tin. Bệnh nhân T.P.H (Phan Thiết) thổ lộ: Hơn 5 năm nay em sa vào con đường nghiện, để thỏa cơn nghiện trung bình mỗi ngày em “đốt” hết từ 600 đến 700 ngàn đồng. Em sẵn sàng làm bất cứ thứ gì có thể để có tiền hút, chích. Khi biết tỉnh mở điểm methadone, em nộp hồ sơ xin được uống, từ đó ngày nào em cũng đi uống thuốc đều. Đến nay em không còn cảm giác thèm thuốc, cơ thể khỏe hơn và tăng cân, em cũng đã xin được việc làm.

Ở thị xã La Gi, sau hơn một năm triển khai, chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone trên địa bàn thị xã đã bước đầu đem lại lợi ích cho người nghiện về sức khỏe, góp phần giúp họ tái hòa nhập cộng đồng. Hiện đang có 263 người uống thuốc tại cơ sở điều trị. Bác sĩ Cao Xuân Quan, Giám đốc Trung tâm Y tế thị xã La Gi cho biết: Qua triển khai thực hiện chương trình đã đem lại hiệu quả rõ nét. Đơn cử như tiết kiệm chi phí điều trị, sức khỏe người bệnh ngày càng được cải thiện và từng bước hòa nhập với cộng đồng. Uống thuốc methadone chỉ trong thời gian ngắn các em không còn sử dụng ma túy, có việc làm, sinh hoạt bình thường, khỏe mạnh, ăn, ngủ tốt, lên cân, gia đình hạnh phúc.

Tại Bắc Bình, đến nay đã có 110 người tham gia uống thuốc tại khoa điều trị methadone. Thạc sĩ Đinh Thế Hùng, Giám đốc Trung tâm Y tế Bắc Bình cho biết: Trước khi điều trị, hơn 75% người nghiện có hành vi vi phạm pháp luật, trộm cắp tài sản để kiếm tiền mua ma túy. Sau 9 tháng điều trị, không còn bệnh nhân vi phạm pháp luật. Khoảng 80% số người này có việc làm (tăng 50% so với trước khi uống methadone). Trước đây, bình quân người nghiện mua ma túy khoảng 300.000 đồng/ngày, có khi tốn từ 800.000 đến 1,2 triệu đồng/ngày. Sau khi tham gia điều trị methadone, chi phí điều trị trung bình cho một người chỉ 25.000 đồng/ngày, giảm hơn 12 lần so với trước khi uống methadone. Không có bệnh nhân mắc mới các bệnh truyền nhiễm như lao, HIV, viêm gan B, C; có trên 50% bệnh nhân tăng cân.

Còn ở thị trấn Phan Rí Cửa (Tuy Phong), khoa điều trị methadone cũng mới được thành lập từ tháng 3/2015, nhưng đến nay đã thu hút 225 người đến uống thuốc hàng ngày.

Chương trình điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone cũng đã được ban, ngành các địa phương đánh giá rất tích cực. Anh Nguyễn Sa, phó trưởng Ban điều hành khu phố 4 phường Phú Hài (TP. Phan Thiết) chia sẻ: Trước đây tình hình an ninh khu phố rất phức tạp, thường xuyên xảy ra những vụ việc không tốt như buôn bán, tiêm chích ma túy, trộm cắp thì nay đã không còn nữa. Theo Công an xã Hải Ninh (Bắc Bình), trước đây số người nghiện ma túy trong xã móc nối với người nghiện của các xã khác lập đường dây mua bán ma túy để kiếm lời hút chích. Mỗi năm, công an xã triệt phá từ 2 - 3 vụ. Nhờ chương trình uống methadone, năm 2015 tình trạng này không còn…

Cần sự quyết tâm từ nhiều phía

Điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone đã làm giảm đáng kể tình trạng lây nhiễm HIV và giải quyết vấn đề nghiện ma túy. Nhưng việc điều trị có thành công hay không trước hết phụ thuộc vào sự quyết tâm và kiên trì của người bệnh. Bên cạnh đó, sự tích cực của gia đình người nghiện cũng hết sức quan trọng, nếu không được điều trị liên tục thì sẽ không hiệu quả.

Song song đó là sự quan tâm của chính quyền địa phương và huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ các ban ngành, phường, xã, đoàn thể. Các phường, xã, thị trấn cũng cần đẩy mạnh hoạt động của hội đồng xét chọn, sàng lọc bệnh nhân, quyết tâm vận động những người nghiện ma túy tại địa phương đi uống methadone để mở rộng độ bao phủ của chương trình.

Tại buổi gặp mặt gần 100 bệnh nhân đang điều trị methadone trên địa bàn thành phố Phan Thiết do Tỉnh đoàn phối hợp Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS tỉnh tổ chức. Đội “Thanh niên tình nguyện thắp sáng niềm tin” của Tỉnh đoàn gồm 20 thành viên đã ra mắt như một người bạn đồng hành nhằm động viên tinh thần, lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng, khó khăn của bệnh nhân điều trị methadone để phối hợp với các cơ quan liên quan giúp đỡ kịp thời.

Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với gia đình và địa phương nơi bệnh nhân đang được quản lý. Đối với những trường hợp bỏ liều từ 5 ngày trở lên, trung tâm sẽ báo về gia đình, địa phương để kiểm tra, giám sát và động viên người bệnh điều trị trở lại. Để giúp người nghiện ma túy điều trị dứt điểm, các cơ sở điều trị bằng methadone thường xuyên tư vấn hỗ trợ bệnh nhân, nắm bắt tâm lý bệnh nhân, giúp họ vượt qua khó khăn, kiên trì điều trị; đồng thời phát hiện kịp thời dấu hiệu sử dụng lại ma túy hay biểu hiện tâm lý của người bệnh, gửi người bệnh đến các dịch vụ khám chữa bệnh khi bệnh nhân có biểu hiện bệnh lý khác.

Với những kết quả ban đầu, có thể nói việc điều trị methadone được xem là một chương trình đầy tính nhân văn, thắp sáng lên niềm tin giúp những mảnh đời đã một thời lầm lỡ thoát khỏi “cái chết trắng”. 

HÀ TUÂN