Trong điều kiện nguồn lực đất nước còn khó khăn, để triển khai dự án hiệu quả, theo ông Hải, cần giải quyết một số vấn đề cụ thể. Thứ nhất, về lựa chọn các đoạn đường ưu tiên đầu tư, ông Hải cho rằng, trong đầu tư, quan trọng nhất là dự báo, đánh giá nhu cầu. Về nguyên tắc, nhu cầu sẽ tăng dần theo thời gian và phụ thuộc vào tốc độ phát triển kinh tế - xã hội. 4 đoạn tuyến ưu tiên đầu tư mà Chính phủ trình là những khu vực mà hiện nay lưu lượng xe trên QL1 khá cao, nhiều đoạn đã quá tải, ùn tắt. Đơn cử như QL1 đoạn Phan Thiết – Đồng Nai, vì Chính phủ thỏa thuận với nhà đầu tư làm đường cao tốc, nên đoạn tuyến trên không được mở rộng, hiện tại mỗi chiều chỉ có duy nhất 01 làn xe ô tô (trong khi toàn tuyến QL1 đã được mở rộng đảm bảo 4 làn xe). Mặt khác, đây là đoạn cuối vào TP.HCM, nên lưu lượng xe trên tuyến rất lớn, cao trên 2 lần lưu lượng thiết kế, nên việc đi lại rất khó khăn, ùn tắt giao thông thường xuyên xảy ra, có nhiều vụ TNGT đặc biệt biệt nghiêm trọng, thương tâm do xe khách đối đầu gây ra (những năm gần đây, số người chết do tai nạn giao thông trên QL1 qua Bình Thuận luôn chiếm trên 50% của cả tỉnh). Do đó, việc đầu tư các đoạn cao tốc nêu trên là việc rất quan trọng, cần phải dồn sức, dồn lực, tập trung đầu tư.
Thứ hai, là làm như thế nào để hiệu quả, với 2 quan điểm, một là đầu tư phải có tầm nhìn dài hạn, thì giai đoạn đầu không sử dụng hết công suất, sẽ gây lãng phí; hai là đầu tư phải khai thác hiệu quả ngay, sẽ dẫn đến sớm bị quá tải. Ông Hải cho rằng, hai quan điểm đầu tư này luôn có những mâu thuẫn nhất định. Trong điều kiện đất nước hiện nay còn nhiều khó khăn, thì phân kỳ đầu tư là cần thiết. Theo đó, đầu tư phải dựa trên kết quả đếm xe, nhu cầu vận tải, phân luồng lưu lượng cho các phương thức vận tải, việc phân kỳ đầu tư đủ khả năng đáp ứng nhu cầu vận tải trên trục Bắc – Nam đến năm 2040. Đồng thời, tổ chức giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch được phê duyệt, sẽ có quỹ đất dự trữ để mở rộng, phát triển trong tương lai; vừa tiết kiệm, vừa đảm bảo tầm nhìn, vừa đảm bảo cho người dân trong vùng bị giải phóng mặt bằng ổn định cuộc sống.
Một vấn đề nữa cần quan tâm là khắc phục các tồn tại qua giám sát các dự án BOT. Việc người dân bức xúc các dự án BOT giai đoạn vừa qua là tính minh bạch trong lựa chọn nhà đầu tư, vị trí đặt trạm thu phí, chất lượng xây dựng, trách nhiệm trong bảo trì, sửa chữa. Do đó, ông Hải kiến nghị Chính phủ rà soát những tồn tại, những vấn đề vướng mắc, còn chồng chéo trách nhiệm giữa các ngành, phải tập trung xử lý dứt điểm, sớm nghiên cứu ban hành khung chính sách phù hợp để thực hiện các dự án đối tác công tư hiệu quả.
Đồng thời, để đảm bảo tính minh bạch, cạnh tranh, Quốc hội cần có chủ trương về khung giá đấu thầu theo nguyên tắc xác định cụ thể mức giá sử dụng dịch vụ đường bộ khởi điểm và cho từng thời kỳ, phù hợp với khả năng chi trả của dân, mức chi phí hợp lý trong vận tải, lợi nhuận cho nhà đầu tư, khả năng thu hồi vốn của nhà nước. Bên cạnh đó, Chính phủ cần qui định cụ thể cơ chế kiểm tra, giám sát, quản lý chất lượng, tiến độ, trách nhiệm bảo trì một cách cụ thể, thưởng phạt rõ ràng ngay trong hồ sơ mời thầu, và nghiêm túc trong công tác đấu thầu, để nhà đầu tư lượng hóa các rủi ro khi tham gia.
Mặt khác, do đặc thù của đường cao tốc là không cho phép đấu nối cùng mức, hành lang được rào chắn để đảm bảo tốc độ, an toàn trong khai thác. Do đó, để các công trình hạ tầng kỹ thuật của địa phương không bị chia cắt, đảm bảo cho nhân dân đi lại, canh tác, sản xuất bình thường, trong quá trình lập dự án, cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ với địa phương để bố trí hệ thống cầu vượt, cống chui, đường gom dân sinh phù hợp, tiết kiệm.
Về công tác giải phóng mặt bằng, 11 dự án thành phần đi qua nhiều địa phương, diện tích thu hồi, số hộ dân bị ảnh hưởng lớn, việc hoàn thành sớm công tác này sẽ quyết định tiến độ và tiết kiệm chi phí đầu tư. Do đó, Chính phủ sớm ban hành khung chính sách chung về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và chỉ đạo các địa phương có dự án dồn sức thực hiện. Về phạm vi đất lộ giới mỗi bên 17m, ông Hải kiến nghị Chính phủ có kế hoạch thu hồi, trước mắt cần có chính sách hỗ trợ cho người dân, vì họ bị hạn chế quyền sử dụng.
Riêng dự án cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận được Bộ GTVT giao nhiệm vụ giải phóng mặt bằng, trong năm 2014 tỉnh Bình Thuận đã hoàn thành việc kiểm kê, thu hồi đất và bố trí khu tái định cư. Tuy nhiên, hơn 03 năm qua vẫn chưa có kinh phí chi trả đền bù cho dân, nhân dân trong vùng dự án rất bức xúc. Ông Hải kiến nghị Chính phủ sớm xem xét, bố trí kinh phí cho tỉnh để chi trả cho dân.
Khắc Điều
.jpg "“Vinh quang Điện Biên Phủ - trải nghiệm bất tận”")
