Đừng để vỡ quy hoạch cây thanh long!

Tổng diện tích cây thanh long Bình Thuận tính đến tháng 9/2019 đạt  29.740  ha, với trên 36.000 hộ trồng, phần lớn tập trung ở các huyện Hàm Thuận Nam, Hàm Thuận Bắc và Bắc Bình... Sản lượng thu hoạch 9 tháng của năm 2019 khoảng trên 407.200 tấn, dự ước cả năm trên 550.000 tấn. Nhìn lại năm 2009, toàn tỉnh chỉ có trên 9.000 ha, sản lượng khoảng 150.000 tấn, sau 10 năm diện tích thanh long tăng trên 300%, sản lượng tăng trên 370%.

Việc gia tăng nhanh diện tích cây thanh long đã giúp nông dân Bình Thuận tăng thu nhập, cải thiện đáng kể về đời sống kinh tế, một bộ phận không nhỏ đã thoát nghèo, vươn lên làm giàu chính đáng. Tuy nhiên, bên cạnh tăng nhanh diện tích một cách ồ ạt cũng tạo ra những hệ lụy không nhỏ. Nhiều vụ bội thu quả thanh long gây ra khủng hoảng thừa trên thị trường. Tình cảnh được mùa mất giá, mất mùa được giá lặp đi lặp lại khá phổ biến ở loại cây trồng này. Việc phát triển diện tích thanh long ồ ạt không theo quy hoạch, đặc biệt là phát triển thanh long trên ruộng lúa nước sẽ dẫn đến việc giảm diện tích đất lúa làm ảnh hưởng an ninh lương thực. Việc vượt diện tích, vỡ quy hoạch thanh long còn gây khó khăn trong định hướng giải quyết sản phẩm đầu ra cho trái thanh long và quy hoạch bố trí nguồn điện chong đèn thanh long trái vụ…

Để phát triển thanh long bền vững, trước mắt tỉnh không mở rộng diện tích mà duy trì diện tích đã quy hoạch, cho đến năm 2025 là 30.000 ha. Các cơ quan chức năng cần tăng cường quản lý về chất lượng an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm, mở rộng thị trường, đa dạng thị trường. Sở Công Thương, Hiệp hội Thanh long Bình Thuận tăng cường xúc tiến thương mại để từ đó doanh nghiệp có đầu ra và liên kết nông dân và hợp tác xã tiêu thụ thanh long một cách ổn định.

Phát triển thanh long theo hướng bền vững cần coi trọng chiều sâu, tập trung nâng cao chất lượng và giá trị, giữ vững thương hiệu thanh long Bình Thuận, ổn định đầu ra. Tập trung chỉ đạo và tổ chức thực hiện là tiến hành khảo sát thực trạng, đồng thời rà soát, điều chỉnh quy hoạch phát triển thanh long trong thời gian tới một cách phù hợp trên cơ sở dự báo tốt thị trường tiêu thụ, công bố công khai và quản lý chặt quy hoạch. Chú trọng công tác tuyên truyền giáo dục, nâng cao ý thức của người trồng, doanh nghiệp kinh doanh và người tiêu dùng trong việc sản xuất, sử dụng thanh long sạch. Khuyến khích, hướng dẫn người trồng ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, phát triển sản xuất theo hướng an toàn, bền vững, tiết kiệm năng lượng. Cùng với việc hạn chế diện tích trồng mới là tăng diện tích thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP để đáp ứng sản phẩm xuất khẩu qua các thị trường “khó tính”. Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư nhà máy gia nhiệt, chiếu xạ, các cơ sở đóng gói bảo quản, tiêu thụ thanh long gắn với xây dựng hệ thống tiêu chuẩn quản lý chất lượng sản phẩm ISO, HACCP. Thực hiện tốt chủ trương dán tem chỉ dẫn địa lý trên sản phẩm thanh long cùng với việc tăng cường quảng bá, giới thiệu thương hiệu thanh long Bình Thuận. Đẩy mạnh sản xuất theo quy trình VietGap, GlobalGap. Tổ chức lại quy trình tiêu thụ, thực hiện chuỗi liên kết: sản xuất - thu mua - tiêu thụ - chế biến; mở rộng thị trường xuất khẩu, quan tâm đến thị trường tiêu thụ trong nước và tìm kiếm các thị trường xuất khẩu mới. Chú ý công tác phòng chống dịch bệnh trên cây thanh long.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý quy hoạch phát triển lúa và thanh long, đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố tập trung chỉ đạo, đôn đốc UBND các xã, phường, thị trấn tăng cường công tác quản lý chặt chẽ diện tích quy hoạch đất lúa, đất trồng thanh long đã được tỉnh phê duyệt. Trường hợp các địa phương chưa thực hiện công bố công khai quy hoạch hoặc đã công bố nhưng cán bộ và nhân dân địa phương chưa quán triệt đầy đủ; đề nghị UBND các huyện, thị xã tiếp tục thực hiện công bố công khai, rộng rãi đến tất cả cán bộ và người dân địa phương biết để hiểu và thực hiện. Tăng cường chỉ đạo các cơ quan chức năng cấp huyện và UBND các xã, phường, thị trấn trong việc kiểm tra, phát hiện phải xử lý kịp thời các trường hợp trồng thanh long trên đất lúa nước đã được quy hoạch.

Đối với các huyện Hàm Thuận Bắc, Hàm Thuận Nam đã vượt diện tích quy hoạch thanh long thì không khuyến khích người dân mở rộng diện tích thanh long. Nếu các biện pháp trên không được thực hiện đồng bộ, nghiêm túc thì không những chỉ ảnh hưởng lâu dài về an ninh lương thực của tỉnh, mà trước hết sẽ tạo khủng hoảng thừa về sản lượng trái thanh long, và người gánh chịu hậu quả trước mắt chính là những nông dân trồng thanh long.

Huỳnh Thanh