Tôi dọn nhà đến khu phố C, phường Thanh Hải gần 1 năm nay. Thỉnh thoảng nghe tiếng rao mộc mạc ấy, lòng lại bồi hồi. Tôi không nhớ hết những thời điểm trong ngày có bao nhiêu tiếng rao từ những chiếc xe hay gánh hàng rong qua khu phố nhỏ này. Nhưng tiếng rao của bà Loan có gì đó rất đặc biệt. Nó như tiếng lòng có lúc lảnh lót tươi, vui nhưng có lúc lại mênh mông, khắc khoải đến lạ kỳ. Với tôi khi nghe tiếng rao cất lên là kèm với khái niệm thời gian về một ngày mới lại bắt đầu. Tiếng rao như làm không gian ấm lại để phút giây nào đó thấy lòng mình dâng lên cảm xúc thân thương, đồng cảm với đời người phụ nữ tảo tần mưu sinh. Rồi một ngày khi vắng tiếng rao ơi hời tôi lật đật sang hàng xóm hỏi han và câu trả lời nghe cũng thân thương: “Cháu mới đến ở không biết đó thôi, chứ bà Loan bán bánh bò khu này từ hồi cô mới về làm dâu nay con cái đã dựng vợ, gã chồng. Chắc là bệnh nên mấy bữa rồi chưa thấy bà sang”.
Sáng nay, tôi dò tìm bà ở cuối con đường Nguyễn Văn Tố (phường Thanh Hải). Con đường nằm sát biển lác đác vài hàng bán rau và thức ăn sáng. Tôi nhận ra bà trong dáng gầy guộc bên quang gánh với chiếc nón lá đội đầu đã cũ. Trong thúng là mớ bánh bò nước cốt dừa trắng tinh đan xen với những chiếc bánh xanh lá dứa còn nóng hổi. Khác với những lần vội vã chạy theo tiếng rao mua bánh và đi ngay, lần này, tôi ngồi cạnh bà trò chuyện. Bà kể nhà bà ở thôn 5, xã Hàm Thắng (Hàm Thuận Bắc). Để có bánh bán, bà lọ mọ thức đêm nhào bột, lên khuôn bánh. Chưa kịp chợp mắt, 2 giờ sáng bà đã dậy hấp bánh. Với thâm niên làm bánh vài chục năm nhưng để bánh đẹp mã, đòi hỏi sự tỉ mỉ không kém. Nhất là nên cẩn thận khi cho nước đường vào bột, nóng quá men chết, nguội quá thì bột không lên men nổi, bánh bò sẽ bị chai. Bà nhớ khi còn rất nhỏ đã rành rọt từ khâu xay gạo, nhào bột, đúc bánh và cả những lần lẽo đẽo theo mẹ ra chợ Phú Hài bán.
Năm 18 tuổi bà lấy chồng, nghe lời mẹ dặn, đã giữ nghề lo cho chồng con. Đến nay bà gắn với nghề làm bánh bò này đã hơn nửa đời người. Ban đầu là bán ở chợ Hàm Thắng, rồi hơn 20 năm nay đi bộ bán thêm ở Thanh Hải nên ai cũng biết mặt nhớ tên. Nếu chỉ mua vài chiếc bánh dân dã này rồi đi có lẽ tôi sẽ không nhận ra đằng sau đôi quang gánh, dáng gầy gộc và tiếng rao ấy lấp lánh cuộc đời dành trọn cho con, cho cháu. Năm 2006, đứa con gái duy nhất của bà mất đi còn khá trẻ. Bà xót ruột gan khi trong 4 đứa cháu côi cút, đứa nhỏ nhất mới tròn 4 tháng tuổi, đứa lớn mới bước vào lớp 7. Từ đó gánh bánh bò càng nặng thêm vì bà phải cưu mang những đứa cháu. Lúc con bé đầu đi thi đại học, bà cất công lặn lội vào tận Sài Gòn ở trọ đợi cháu thi xong thì bà cháu cùng về... Đứa cháu gái lớn năm ấy nay cũng ra trường có việc làm ổn định. 2 đứa cháu trai thương bà chạy chợ gánh bánh bò sao nuôi nổi hết mấy chị em đành bỏ dở việc học, ở nhà làm hồ phụ giúp ngoại. Chỉ có đứa út, năm nay học lớp 7. Bà khoe: Con bé thương ngoại học giỏi lắm, 7 năm liền được học sinh giỏi, biết gia đình khó khăn, nhà trường vừa tặng cháu chiếc xe đạp. Người bạn đời của bà, sau những năm tháng lao động cật lực, nay ốm đau chỉ làm những việc lặt vặt cơm nước cho bà sau buổi chợ, làm bà vất vả hơn. Đôi mắt bà đỏ ửng như giấu giọt nước lặng thầm vào trong, chỉ có lời nói vẫn lấp lánh niềm tin: “Ngày trước khổ cùng cực rồi cũng qua. Bây giờ còn sức khỏe tôi làm nuôi con bé út, rồi các anh chị nó dìu dắt thêm, ráng học kiếm cái nghề để không khổ như tôi và dở dang chuyện học như 2 anh nó”.
Đặt đôi thúng chất đầy khó nhọc lên đôi vai gầy. Bà lại cất tiếng rao: “Ai bánh bò không?”. Tôi nhìn theo, mong cho bà thật nhiều sức khỏe…
Thanh Duyên
.jpg "Phát hiện người đàn ông tử vong trong rừng keo")
