Độc đáo bộ sưu tập đèn dầu cổ

Cơ duyên để anh Linh đến với thú vui độc đáo bắt đầu từ khi được chiêm ngưỡng bộ sưu tập củalinh mục Nguyễn Hữu Triết - Chánh xứ giáo sứ Tân Sa Châu, TP Hồ Chí Minh với hàng ngàn cây đèn cổ quý hiếm. Sau gần 5 năm sưu tầm với ý tưởng chuyên về đèn dầu Việt Nam, bộ sưu tập với gần 200 loại đèn dầu cổ của anh được giới chơi đèn đánh giá khá phong phú về chủng loại và xuất xứ.

Theo anh Linh, đèn dầu được làm bằng rất nhiều chất liệu khác nhau như gốm sứ, sắt, thủy tinh và tuổi thọ các cây đèn được bảo quản tốt từ vài chục năm đến trăm năm, thậm chí ngàn năm. Việc  sưu tập đèn khá công phu do đa phần đèn dầu làm bằng thủy tinh nên dễ vỡ, dù thời gian bắt đầu xuất hiện tại Việt Nam chỉ mới vào cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20, khi hãng dầu lửa Shell (người dân hay gọi là hãng "con sò") của Mỹ mang dầu hỏa sang bán ở Việt Nam. Thời đó, người dân Việt Nam quen dùng dầu lạc hay nến (bạch lạp) để thắp sáng mà không quen dùng dầu hỏa.

Để tiếp thị, hãng Shell phát không đèn dầu cho người mua. Do đó xuất hiện cái tên đèn Hoa Kỳ (đèn Huê Kỳ). Dần dần, đèn Hoa Kỳ thay thế những đĩa đèn dầu lạc và những ngọn bạch lạp. Thời gian này, đèn dầu ngoài chức năng thắp sáng còn có những cây đèn được sản xuất để trang trí vì vậy rất phong phú về hình dáng, màu sắc. Ngày nay, phần lớn đèn dầu còn tại các gia đình là các đèn được đặt trên bàn thờ ở các gia đình hoặc đình chùa để "giữ lửa" và để lấy lửa thắp hương trong các kì cúng lễ hay giỗ chạp.

Dù không đa dạng màu sắc và bắt mắt như các loại đèn có xuất xứ từ nước ngoài, nhưng đèn Việt mang những  hoa văn truyền thống xưa độc đáo và khá thú vị, mang nhiều ý nghĩa tâm linh trong đời sống. Ngày nay, đèn dầu ít ai dùng, nhưng ánh đèn dầu luôn là hoài niệm đẹp trong lòng mọi người về một vùng ký ức xưa mộc mạc, chân tình.

Lê Ngọc Trác