Nghĩa tình cỏ tranh

                

Ảnh minh họa

Tranh mọc nhiều ở những vùng đất khô, mọc lan rộng thành từng láng. Miền Trung là nơi có nhiều cỏ tranh.  Đất La Gi xưa cũng có rất nhiều láng tranh. Tranh ở đây mọc trên đất cát pha nên lá se, cọng cứng, lợp nhà rất bền. Làng Phước Bình quê tôi vào những năm 1970 - 1980, từ trẻ đến già ai cũng biết cắt tranh, đánh tranh, lợp nhà. Ngày ấy đi cắt tranh không khó mấy, chỉ cần qua suối Bạc, hoặc đến cầu Rơm là đã có tranh. Tranh khô được gom lại rồi dùng dây mây siết  thật chặt thành bó. Tiếp đến, công đánh tranh thành tấm để lợp nhà, người ta sử dụng cả hom đôi và hom chiết. Đánh tranh vui nhất vào những đêm trăng sáng, trên nền sân đất rộng, những nông dân vừa chuyện trò rôm rả, vừa thi nhau đánh tranh, ai đánh nhanh, có tấm tranh đẹp người ấy được khen ngợi tôn vinh, có khi được tặng thưởng bắng chầu rượu đế, cá đồng.

Ngày nay, nhà lợp tranh ở các vùng quê không còn nhiều, phần vì tranh đang dần bi tiệt chủng do nạn lạm dụng thuốc diệt cỏ ở khắp mọi nơi. Vùng đất La Gi, Hàm Tân xưa tranh mọc rất nhiều, nay gần như không còn thấy bóng dáng, thậm chí ai đó muốn tìm ít rễ tranh  nấu nước uống, làm mát cơ thể cũng không biết đâu tìm. Mặt khác, vật liệu lợp nhà đã có nhiều loại tấm lợp vừa bền, vừa tiện thay thế. Những điểm du lịch muốn tạo dáng dấp quê xưa, họ phải tìm mua lá dừa nước ở miền Tây về lợp.

Có thể nói cây tranh đã hoàn thành sứ mệnh với người nông dân Việt Nam,  nhưng dẫu sao trong tâm khảm người Việt, hình ảnh mái nhà tranh, có khói bếp quyện chiều, có chiếc lu nước gát cái gáo dừa trước hàng hiên sẽ chẳng bao giờ phai nhạt được.

NGÔ VĂN TUẤN