Bài học về quản lý người cách ly tại nhà

Chiều 29/4, Bộ Y tế công bố ca bệnh 2899 nhiễm Covid - 19 của Việt Nam. Bệnh nhân là nam, 28 tuổi ở thôn Quan Nhân, xã Đạo Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.

Theo điều tra dịch tễ, ngày 7/4 thanh niên này từ Nhật Bản về Đà Nẵng, thực hiện cách ly tập trung 14 ngày tại khách sạn theo quy định. Sau 3 lần xét nghiệm âm tính và đủ thời gian cách ly, người này được về nhà; tuy nhiên phải tiếp tục cách ly tại nhà 14 ngày. Thanh niên sau đó được phát hiện nhiễm Covid-19 vào ngày 29/4. Kể từ đó đến nay, đã có ít nhất 20 ca bệnh lây nhiễm chéo trong cộng đồng có liên quan đến bệnh nhân 2899. 

Việc các ca lây nhiễm Covid-19 trong cộng đồng là điều không ai mong muốn, song xâu chuỗi toàn bộ sự việc thì có rất nhiều vấn đề liên quan đến công tác quản lý, theo dõi người cách ly tại nhà mà chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận, cũng như mổ xẻ, phân tích để làm rõ.

Thứ nhất, trong quá trình di chuyển từ Đà Nẵng trở về nhà ở Hà Nam, thay vì di chuyển bằng phương tiện cá nhân như khuyến cáo của ngành y tế, người này lại chọn đi xe khách. Đây là điều khá nguy hiểm, bởi giả dụ, người thanh niên còn đang trong thời gian ủ bệnh, phương tiện xe khách có đông người, nguy cơ lây lan bệnh rất nguy hiểm. Dù biết rằng, những trường hợp này ít có nguy cơ dương tính trở lại, tuy nhiên trên thực tế vẫn có thể xảy ra. “Lỗ hổng” này đã được ngành y tế điều chỉnh, chỉ đạo kịp thời. Theo đó, trong ngày 3/5 Bộ Y tế chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật/Trung tâm Y tế dự phòng các tỉnh, thành phố không cho phép người đã hết thời gian cách ly tập trung 14 ngày và xét nghiệm âm tính 2 lần ra khỏi khu cách ly. Thời gian thực hiện từ 0h ngày 4/5 đến khi có thông báo mới của Bộ Y tế. Đó là một quyết định hết sức cần thiết.

Một vấn đề cần mổ xẻ nữa là việc chấp hành thời gian cách ly ở nhà và sự giám sát, theo dõi của ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh địa phương. Dù phải tiếp tục cách ly theo dõi tại nhà 14 ngày, thế nhưng thanh niên (sau này là bệnh nhân 2899) đi rất nhiều nơi, gặp gỡ nhiều người (cắt tóc, uống bia, gặp gỡ cùng bạn bè…). Chỉ đến sáng ngày 24/4, khi có biểu hiện ho sốt, bố của anh này mới lên trạm y tế xã để khai báo với cơ quan chức năng. Tuy nhiên, phải  đến 4 ngày sau ngành y tế địa phương mới tiến hành lấy mẫu để xét nghiệm với virus SARS – CoV2. Trong thời gian có biểu hiện bị bệnh, thanh niên này vẫn bất chấp, đi và tiếp xúc với nhiều người khác. Điều  này chứng tỏ bệnh nhân 2899 đã vi phạm nghiêm trọng các quy định về phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, xét trên phương diện chung, ngành y tế của địa phương cũng phải chịu trách nhiệm vì lơ là trong công tác giám sát, theo dõi người cách ly tại nhà cũng như chậm trễ trong việc lấy mẫu xét nghiệm người thuộc nhóm nguy cơ cao mắc bệnh.

Số người nhiễm Covid-19 vì liên quan đến bệnh nhân 2899 có thể không dừng lại ở con số 20, mà có thể còn tăng lên trong những ngày tới. Và những hậu quả gây ra cho xã hội là vô cùng lớn vì lây lan dịch bệnh nguy hiểm ra cộng đồng, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế cũng như nhiều mặt của đời sống xã hội. Bệnh nhân 2899 sẽ phải đối mặt với án hình sự, có thể bị phạt tù 1 - 12 năm theo Điều 240 Bộ luật Hình sự 2015 về “tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người”. Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Lý Nhân và Trạm trưởng Trạm Y tế xã Đạo Lý (huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam) đã bị tạm đình chỉ công tác để ngành chức năng điều tra làm rõ những vi phạm trong phòng chống dịch bệnh…

Sai phạm của các cá nhân khi để dịch bệnh lây lan trong cộng đồng sẽ bị pháp luật xử lý nghiêm theo quy định. Thế nhưng, so với hậu quả mà cả xã hội đang phải gánh chịu thì mức phạt chưa thấm vào đâu. Đó cũng là bài học mà các ngành, địa phương cần phải nhìn nhận rõ và rút kinh nghiệm sâu sắc trong công tác quản lý, theo dõi người cách ly tại nhà để phòng chống dịch Covid-19. 

Xuân Huy