Phát triển kinh tế hợp tác xã còn nhiều khó khăn

Nhìn lại quá trình khi bắt đầu có những chính sách mới để vực dậy mô hình kinh tế tập thể, đến nay đã có 184 hợp tác xã (HTX), tăng 1 HTX so cuối năm 2018, trong đó có 181 HTX đang hoạt động, 3 HTX ngưng hoạt động. Trong năm 2019 thành lập mới 22 HTX, giải thể 21 HTX. Quy mô của các HTX mới thành lập siêu nhỏ, có từ 7 ‐ 50 thành viên, vốn điều lệ bình quân 258 triệu đồng/HTX, trong đó thấp nhất là 40 triệu đồng, cao nhất 520 triệu đồng. Đa số các HTX mới thành lập đều chưa có doanh thu.

Tuy vậy, nhiều lĩnh vực đã và đang phát triển ổn định như nông nghiệp, thủy sản có ít nhất 140 HTX, doanh thu bình quân 654 triệu đồng, lãi bình quân 38,4 triệu đồng, giảm 28,13% so năm 2018. Hiện nay, các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh hoạt động tập trung vào việc cung ứng dịch vụ cho thành viên, bao gồm cung ứng đầu vào, thủy lợi, làm đất và tín dụng nội bộ. Số ít HTX trực tiếp sản xuất và tiêu thụ sản phẩm như các HTX trồng rau và chăn nuôi. Các HTX thanh long đang từng bước tìm kiếm mở rộng thị trường, đa số chưa có trụ sở, nhà xưởng, kho sơ chế, hiện chỉ có 5/32 HTX có kho sơ chế và có hoạt động thu mua sản phẩm của thành viên. Các HTX trong lĩnh vực thương mại – dịch vụ có 9 HTX có doanh thu đạt 15 tỷ đồng, lợi nhuận 1,05 tỷ đồng, tăng 47,88%, thu nhập bình quân tháng của người lao động là 3,7 triệu đồng. Trong lĩnh vực giao thông vận tải có 7 HTX, doanh thu ước đạt 124,15 tỷ đồng, lợi nhuận 22 tỷ đồng, tăng 66,45%, thu nhập bình quân tháng của người lao động là 5,5 triệu đồng. Các lĩnh vực khác như công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, quỹ tín dụng nhân dân đều có doanh thu tăng vượt bậc.

Trong năm 2019, hoạt động của HTX tương đối ổn định, tuy nhiên các HTX nông nghiệp đang nỗ lực tìm kiếm thị trường cho sản phẩm, đặc biệt là các HTX sản xuất thanh long; có 10 HTX hoạt động không hiệu quả, kinh doanh thua lỗ. Việc sử dụng vốn tại các quỹ tín dụng nhân dân có hiệu quả, an toàn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho thành viên phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập và đời sống. Cơ cấu cho vay tập trung theo hướng phục vụ sản xuất nông nghiệp, phát triển nông thôn và các ngành nghề kinh doanh, dịch vụ. Riêng Quỹ tín dụng nhân dân Đức Hạnh và Quỹ tín dụng nhân dân Phú Bình hoạt động gặp nhiều khó khăn. Cạnh đó, cũng có Liên hiệp HTX Chế biến xuất khẩu thanh long Bình Thuận đã ngưng hoạt động kéo dài, Liên hiệp HTX thanh long Bình Thuận đang trong tình trạng thua lỗ.

Thực tế mà nói, vấn đề giải quyết đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt đối với các HTX thanh long vẫn còn phụ thuộc vào các thương lái và thị trường Trung Quốc, các HTX chưa ký kết được hợp đồng tiêu thụ ổn định. Theo đánh giá của chuyên gia kinh tế, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp chưa cao, các chế độ phúc lợi xã hội cho người lao động chưa được đảm bảo, việc huy động vốn trong nội bộ thành viên còn hạn chế, vẫn còn tình trạng người dân hoài nghi về hiệu quả của mô hình HTX kiểu mới nên chưa thật sự sẵn sàng tham gia góp vốn xây dựng và phát triển HTX. Những khó khăn về nội tại của HTX chậm được khắc phục, vẫn còn một bộ phận HTX chưa tuân thủ đúng các quy định của Luật HTX 2012. Khách quan mà nói do thiếu vốn, trụ sở hoạt động và cơ sở vật chất chưa được đầu tư là những trở ngại lớn của các HTX hiện nay. Năng lực quản lý điều hành, nhưng vẫn chưa thật sự đáp ứng nhu cầu thực tiễn; các chính sách khuyến khích ưu đãi đối với HTX chưa được triển khai và áp dụng kịp thời, đầy đủ nên thiếu sự khích lệ, động viên, hỗ trợ thúc đẩy phát triển HTX.

Theo Liên minh HTX, để tăng cường quản lý đạt hiệu quả cần có những chính sách hợp lý từ các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã cấp tỉnh, quy định về cơ chế tài chính và quy chế hoạt động để địa phương có cơ sở triển khai thực hiện tạo mô hình kinh tế dần ổn định và phát triển. 

Q.Nhân