Câu chuyện nhà nông: Học gì từ hợp tác xã nông nghiệp ở Nhật?

BT- “Khác với chúng ta, người dân Nhật Bản khi nói đến hợp tác xã (HTX) nông nghiệp là nói đến những gì tương trợ nhất, vững chắc nhất. Thật sự khi đi tham quan một số HTX tại tỉnh Fukushima, chúng tôi thấu hiểu hơn những gì họ nói” - ông Nguyễn Hữu Phước - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vừa có chuyến đi tìm hiểu nông nghiệp Nhật Bản nói vậy. Theo ông Phước, HTX nông nghiệp ở Nhật hầu hết là đa chức năng, chịu trách nhiệm với các thành viên trên tất cả các lĩnh vực từ dịch vụ kinh doanh, dịch vụ tín dụng, dịch vụ hướng dẫn canh tác nông nghiệp cho đến dịch vụ tương trợ. Trong dịch vụ kinh doanh, có rất nhiều loại hình dịch vụ liên quan đến nông nghiệp như: cung ứng vật tư nông nghiệp; bán nông sản; dịch vụ sản xuất nông nghiệp theo hợp đồng; dịch vụ chế biến sản phẩm do thành viên sản xuất và dịch vụ dùng chung cơ sở vật chất như nhà kho chứa nông sản, vườn ươm, cơ sở thu gom, cửa hàng bán nông sản trực tiếp. Bên cạnh đó là nhóm dịch vụ liên quan đến đời sống - sinh hoạt, những dịch vụ được xem là đặc biệt và chính nó quyết định nâng tầm cao cũng như ý nghĩa của mô hình HTX. Cụ thể, dịch vụ vật tư phục vụ sinh hoạt như cung ứng xăng, dầu, khí gas, lương thực, thực phẩm;  dịch vụ y tế gồm xây dựng, khai thác sử dụng bệnh viện, phòng khám, tổ chức các hoạt động chăm sóc sức khỏe và dịch vụ phúc lợi cho người già đi vào các hoạt động chăm sóc sức khỏe tại nhà... Với khả năng cung cấp dịch vụ tổng hợp như thế, ngay khi người nông dân bị bệnh, họ cũng được điều trị bệnh tại bệnh viện của HTX nên HTX nông nghiệp tổng hợp ở Nhật Bản thực sự là chỗ dựa của người nông dân. Vì thế, hầu như người nông dân nào ở đất nước này cũng đều là thành viên của HTX.

                

Một kho lạnh sơ chế hoa của HTX tại Nhật    Bản.

 Liên hệ với Bình Thuận

 Không bàn rộng đến các dịch vụ khác, chỉ đề cập đến dịch vụ tiêu thụ hàng hóa cho thành viên, vốn là yêu cầu cấp thiết trong sản xuất nông nghiệp ở tỉnh hiện nay thì các HTX nông nghiệp ở Bình Thuận làm được rất ít. Điều đáng nói, chuyện “được rất ít” ấy có được là cũng nhờ “làn gió mới” từ Luật HTX năm 2012, người ta hay gọi là HTX kiểu mới, vì được thành lập trên cơ sở tự nguyện, hợp tác, bình đẳng, đồng sở hữu, tương trợ lẫn nhau giữa các thành viên cũng như mang lại lợi ích cho thành viên thông qua việc cam kết cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ, việc làm theo nhu cầu của thành viên.

Tại tỉnh, đại diện cho hiện tượng trên là sự ra đời của những HTX mua bán, chế biến xuất khẩu thanh long. Chế biến tại chỗ như HTX rượu thanh long Hàm Đức bước đầu đã tìm thị trường cho những vườn thanh long của hơn 20 thành viên HTX thông qua chế biến rượu thanh long. Tuy nhiên, qua tìm hiểu, HTX không muốn có thêm thành viên mới, vì ngại chuyện có thêm diện tích thanh long trong khi đầu ra cho sản phẩm chưa có hướng mở rộng. Vì vậy, đến thời điểm hiện tại, hiệu quả mang lại của HTX chưa phổ rộng ở xã Hàm Đức. Tương tự, những HTX đã chuyển đổi sang kiểu mới hoạt động năng động, sáng tạo khác cũng thế. Đến thời điểm này, trong tổng số 141 HTX đang hoạt động có 106 HTX đã tổ chức đăng ký lại và hoạt động theo luật HTX 2012. Tình hình chung cho thấy, dù chỉ có vài ba chục xã viên nhưng ít nhất một số HTX cũng đã chứng minh hoạt động theo kiểu mới đã giúp các hộ xã viên sản xuất - kinh doanh hiệu quả hơn, nhất là sản xuất theo nhu cầu thị trường và tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Đây là 2 khâu nằm trong 5 khâu (cung ứng vật tư, hàng hóa tiêu dùng, tín dụng tương hỗ, tiêu thụ sản phẩm và khuyến nông) mà theo kinh nghiệm từ Nhật Bản thì chỉ mô hình HTX mới có thể làm tốt nhất. Thời gian tới khi Luật HTX 2012 được triển khai sâu rộng hơn cùng với nhiều chính sách hỗ trợ, ưu đãi hơn trước, hy vọng các HTX có điều kiện phát triển hơn, nhất là những đơn vị chọn được giám đốc giỏi.

Hảo Chi