Thời của online

Thực trạng toàn cầu

Tôi hỏi qua chuyện sinh hoạt của học trò. Anh bảo, con anh đứa lớn học năm thứ 2 đại học, nhà trường cho nghỉ hơn nửa tháng rồi; còn đứa lớp 10, đang trong kỳ nghỉ xuân, lại gặp nạn dịch, trường tiếp tục đóng cửa. Hỏi ở nhà dài ngày vậy việc học của các cháu thì sao? Anh bảo học sinh bây giờ học online, trực tuyến. Đứa lớp 10, theo thời khóa biểu, đến giờ hẹn, ngồi vào máy, mở webcam, trực tiếp nhìn và nghe thầy cô giảng bài. Anh nói thêm, ở đây bọn nhỏ được hướng dẫn học và làm bài qua mạng từ hồi tiểu học, nên bây giờ giải quyết tình thế trong dạy – học cũng không có gì khó khăn.

Tôi lại thấy trên đài truyền hình chiếu cô giáo giảng bài cho học sinh – phương pháp hướng dẫn học bài qua truyền hình hiện nay không chỉ ở một tỉnh, mà đang phổ biến trên toàn quốc. Song song với vô tuyến truyền hình, một số trường đã hướng dẫn học qua mạng. Hình thức dạy – học qua mạng đang là biện pháp của gần 200 quốc gia và những vùng lãnh thổ trên khắp thế giới bị lây nhiễm Covid-19, trong tình trạng phải cách ly, chứ không riêng nước nào. Có điều việc dạy – học qua mạng, nơi nào đã hướng dẫn thực hiện tạo tâm thế chu đáo từ trước, giáo viên và học sinh thành thạo các thao tác, trở thành kỹ năng quen thuộc, thì việc dạy – học không khó, nhưng nơi nào bây giờ mới bắt đầu vào cuộc để ứng phó, dứt khoát rơi vào tình trạng lúng túng, vấp váp cả về mặt tổ chức, lẫn thao tác kỹ thuật, không dễ chút nào – nhất là những học sinh không trở thành nếp quen trong học tập tự giác hàng ngày.   

Tôi có hỏi một số thầy hiệu trưởng việc quản lý học sinh học qua truyền hình, quý thầy đều nói đang gặp khó khăn. Bởi không phải hầu hết các hộ gia đình học sinh đều có ti vi. Không có ti vi lấy gì để học. Ấy là chưa kể những gia đình có ti vi, nhưng các em không tự giác đến giờ mở xem để học. Thầy cô chủ nhiệm không quản lý nổi. Còn việc kết nối học qua mạng, có số ít giáo viên đang khởi động hướng dẫn, một số em tham gia theo học, nhưng còn lại không thấy vào mạng truy cập. Việc làm tích cực này cũng mang tính tự phát để ứng phó tạm thời, chứ không phổ biến đều khắp. Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trương giảm tải kiến thức ôn thi, nhưng tình trạng dịch cúm kéo dài, điều mà ai cũng thấy, việc ôn thi và tổ chức thi không đơn giản.   

Tính trước - cớ sao chạy theo đuôi

Tôi lại nghĩ, bộ không chỉ giảm tải kiến thức, mà cần mạnh dạn, đặc biệt trong năm học 2019 – 2020, với lớp 12, giao về cho các địa phương xét tốt nghiệp trung học phổ thông – giống như lớp 9 trung học cơ sở hiện nay, chỉ tổ chức kỳ thi tuyển sinh. Học sinh 12 chỉ thi 3 môn bắt buộc và 1 môn tự chọn, bỏ bộ đề tổ hợp cũng không ảnh hưởng gì lớn với kiểm tra kiến thức học sinh. Khoảng 3 năm nay, bộ mới theo cách ra đề thi của Trung Quốc, thêm bộ đề tổ hợp. Những năm trước kia, không kiểm tra theo bộ đề tổ hợp, học sinh tốt nghiệp, tiếp tục học lên lớp trên, ra trường lập nghiệp, lớp lớp học sinh vẫn thể hiện được năng lực của mình một cách xuất sắc. Nếu tổ chức cách đánh giá năng lực học sinh trong điều kiện đặc biệt cho riêng năm nay như thế sẽ nhẹ nhàng và hợp lý.

Cũng không thể lường trước, dịch Covid-19 biết khi nào mới dứt, nên việc tổ chức thi cũng không thể ấn định thời gian cụ thể. Trong khi từ sau tết đến nay, giáo viên và học sinh nghỉ ở nhà hơn 2 tháng, giá như Bộ Giáo dục và Đào tạo biết tranh thủ quỹ thời gian triển khai tập huấn cho giáo viên và học sinh ứng dụng công nghệ dạy – học trên mạng, tin chắc rằng, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin của họ trong vòng 3 tháng ấy sẽ đạt đến mức phổ cập. Nên làm những việc cần thiết ngay bây giờ đặt nền tảng cho lâu dài, chứ đừng để rơi vào thế bị động, “mất bò mới lo làm chuồng”.

Võ Nguyên