Lũ ở Bắc Bình sẽ khó lường

Bài học từ sông Đồng

Trận lụt lịch sử đã đi qua, nhưng nhiều người dân sống tại xã Phan Hòa và Phan Rí Thành vẫn chưa hết hoang mang. Bà Nguyễn Thị Lan, một người dân sống tại xã Phan Rí Thành cho biết: “Đây là trận lụt lớn nhất mà bà từng chứng kiến. Nước dâng lên quá nhanh khiến gia đình bà chỉ kịp di dời những vật dụng có giá trị lớn”. Cũng theo người dân, một vài năm trở lại đây, lũ sông Lũy và sông Đồng có chiều hướng dữ hơn, nước dâng lên nhanh nhưng lại rút chậm. Nguyên nhân do rừng đầu nguồn ngày càng thu hẹp diện tích nên không còn nơi giữ nước. Mỗi khi mưa xuống, nước từ đầu nguồn ồ ạt chảy xuống hạ lưu làm nước trên sông Lũy và sông Đồng dâng nhanh. Bên cạnh đó, trên các con sông lớn chảy qua địa bàn huyện Bắc Bình hiện có nhiều bụi cây lớn, khi mưa xuống rác từ thượng nguồn theo nước về dính vào các cành cây gây tắc nghẽn dòng chảy.

 Ở hạ lưu sông Đồng, một số đoạn dòng chảy đang bị thu hẹp dần. Người dân cho biết, cách đây 5 năm, sông Đồng có chiều ngang khá rộng và sâu nên khi mưa lớn, nước rút nhanh. Nhưng khi con tôm có giá, phong trào nuôi tôm phát triển, các hộ dân ven sông Đồng đổ đất lấn dòng nuôi tôm làm hẹp dòng chảy. Hiện nay gọi là sông nhưng bề rộng và chiều sâu của sông Đồng chỉ bằng một con mương thoát nước cỡ lớn. Tại cầu Nam nơi sông Đồng chảy qua vào lúc nước cạn, người dân thấy ngay chân cầu cũ vẫn còn những khối bê tông và các loại xà bần chất thành đống. Xà bần, đất đá tạo thành những khối lớn gây cản trở dòng chảy. Ở cầu Nam còn tồn tại một bãi bồi ngay giữa dòng sông. Qua nhiều năm bãi bồi ngày càng rộng ra và cỏ mọc cao hơn khiến cho nước bị tại ở đây.

Sông Lũy dần thu hẹp

Không chỉ sông Đồng mà ngay sông Lũy tình trạng cây bụi lấn dòng chảy cũng khá phổ biến. Ở phần hợp long giữa sông Đồng và sông Lũy đoạn ngay cầu Hòa Phú tình trạng người dân lấn dòng cũng diễn ra khá phức tạp. Ngay cầu Hòa Phú có một bãi bồi bị người dân lấn chiếm làm khu vực nuôi tôm. Dọc hai bên bờ sông lại thêm người dân lấn chiếm làm nơi kéo sửa tàu thuyền khiến dòng chảy của sông bị thu hẹp. Vì thế, trong trận lụt vừa qua, nước ở hạ nguồn sông Lũy thoát chậm làm nước sông Đồng không thoát được. Hậu quả hoa màu của người dân bị ngâm nước nhiều ngày, thiệt hại nặng nề.

Tại hội thảo báo cáo kết quả tư vấn kỹ thuật về phân tích dữ liệu khí hậu hiện tại - tương lai phục vụ công tác quản lý nguồn nước tại lưu vực sông Lũy, huyện Bắc Bình vừa diễn ra vào 27/10, các chuyên gia đã đưa ra một số cảnh báo về tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đối với nguồn nước trên sông Lũy. Theo các chuyên gia về môi trường, việc tác động quá lớn của con người đã ảnh hưởng đến thủy văn của sông Lũy. Trước đây, nước trên sông Lũy chảy một dòng từ cao nguyên Di Linh ra cửa biển Phan Rí, huyện Tuy Phong. Còn hiện nay quanh lưu vực sông Lũy  nước được giữ lại thông qua các công trình thủy lợi để phục vụ sản xuất, cấp nước sinh hoạt và nhất là việc can thiệp vào dòng chảy của Nhà máy thủy điện Đại Ninh đã ảnh hưởng đến lượng nước trên sông Lũy. Những năm gần đây, phía hạ lưu của sông Lũy đang bị thu hẹp, tình trạng bồi lấp ở cửa biển Phan Rí đang gây trở ngại cho việc thoát nước. Các nhà khoa học thuộc Trường Đại học Thủy lợi cũng cho biết: Hiện nay, biến đổi khí hậu đang có nhiều diễn biến khó lường. Nếu như đầu năm, các nhà khoa học, khí tượng thủy văn lo ngại lũ sẽ không xuất hiện trên sông Lũy thì đến tháng 10 lại xuất hiện mưa lớn gây ra trận lụt lớn nhất trong vòng 20 năm qua. Với sự tác động thô bạo của con người lên dòng chảy sẽ khiến lũ xảy ra trên sông Lũy trong những năm tới khó dự báo hơn. Để giảm thiểu thiệt hại do mưa lũ gây ra, việc làm cấp thiết nhất hiện nay là khơi thông dòng chảy, dọn dẹp các vật cản để nước có thể thoát ra biển nhanh hơn…

Mai Vân