Lấy tiêu chí thu nhập làm mục tiêu trọng tâm

Tuy nhiên, thời gian gần đây việc thực hiện đang có chiều hướng chậm lại, một số tiêu chí đạt nhưng thiếu vững chắc. Các địa phương phần lớn tập trung vào đầu tư kết cấu hạ tầng, nhất là đường giao thông, chưa chú trọng phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường; vệ sinh môi trường nông thôn vẫn đang là vấn đề bức xúc của xã hội.

Nguyên nhân khách quan là do xuất phát điểm của đa số các xã trên địa bàn tỉnh còn thấp, trong khi nguồn lực của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp còn hạn chế, nhất là ở các địa bàn miền núi, vùng đồng bào dân tộc. Về chủ quan, nhận thức của một bộ phận cán bộ và nhân dân về xây dựng NTM còn hạn chế, vẫn còn có tư tưởng thụ động, trông đợi vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Sự lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy, chính quyền thiếu sâu sát, quyết liệt, một bộ phận lại quá nôn nóng, chạy theo thành tích. Ngoài ra, tiêu chí, cơ chế chính sách có một số điểm chưa phù hợp, vận dụng máy móc kém hiệu quả, thậm chí gây lãng phí nguồn lực; chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn chậm phát huy hiệu quả… Những nguyên nhân này cũng chính là những điểm nghẽn cần phải được tháo gỡ, vượt qua để đẩy nhanh tiến độ và bảo đảm tính bền vững của chương trình.

Kinh nghiệm cho thấy, vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền là yếu tố hết sức quan trọng; nơi nào các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể thực sự quan tâm vào cuộc thường xuyên, quyết liệt thì dù trong hoàn cảnh còn nhiều khó khăn vẫn tạo ra sự chuyển biến rõ nét. Do vậy cần phải tiếp tục nâng cao vai trò, trách nhiệm của cấp ủy chính quyền các cấp, nhất là vai trò người đứng đầu. Xây dựng NTM phải trở thành nhiệm vụ chính trị của địa phương, sở ngành, cơ quan đơn vị có liên quan. Trong chỉ đạo điều hành, trong xây dựng kế hoạch hàng năm phải rõ mục tiêu, nhiệm vụ, công việc cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng cấp, từng ngành, từng tổ chức; khắc phục chỉ đạo chung chung như thời gian qua.

Có thể nói mục tiêu lớn nhất và cũng khó nhất của chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM là nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống của người dân. Nhưng phần lớn nguồn lực được dùng cho xây dựng kết cấu hạ tầng, trong đó có những công trình, hạng mục, tiêu chí lẽ ra không nên đầu tư theo kiểu rập khuôn máy móc. Do vậy phải lấy tiêu chí thu nhập làm mục tiêu trọng tâm trong xây dựng NTM. Từng địa phương, từng ngành cần phải tập trung mạnh hơn trong việc chỉ đạo rà soát, điều chỉnh lại cơ cấu cây trồng vật nuôi phù hợp, ứng phó với hạn hán, biến đổi khí hậu. Thúc đẩy phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung theo hướng liên kết chuỗi giá trị phù hợp với định hướng tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Chú trọng chỉ đạo phát triển sản xuất nông nghiệp và dịch vụ nông thôn, tăng thu nhập và giảm nghèo ở nông thôn phải chú ý thực hiện đồng bộ với chương trình giảm nghèo đa chiều; nhất là các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc, các xã bãi ngang, hải đảo.

Nông dân có vai trò là chủ thể tham gia thực hiện và hưởng thụ các thành quả do chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM mang lại. Tuy nhiên, trong thực tiễn triển khai, nông dân là những người cần phải trực tiếp tham gia và thụ hưởng từ nông thôn mới nhưng còn đứng ngoài cuộc. Quyền được biết, được bàn, được tham gia, được quyết định, được giám sát, được hưởng thụ… chưa được thể hiện một cách đầy đủ và vô hình chung trở thành “khán giả” trong tiến trình xây dựng NTM. Do đó, cần phải có cơ chế phối hợp, kết hợp và gắn kết trách nhiệm, vai trò, vị trí giữa Nhà nước, nông dân và các lực lượng xã hội. Đặc biệt, phải phát huy tính tích cực, tính chủ động, tính sáng tạo và sự tham gia nhiệt tình, có trách nhiệm của người nông dân trong xây dựng NTM; cần tạo cơ chế để các nguồn lực xã hội khác, nhất là các doanh nghiệp tham gia vào xây dựng NTM theo phương thức xã hội hóa, tạo một sức mạnh hợp nhất giữa Nhà nước, nông dân và xã hội cho công cuộc xây dựng nông thôn mới.

Hồng Lê