Gia đình ít con – chuẩn mực mới

Mức sinh giảm rõ rệt

Không chỉ sinh ít con, nhiều cặp vợ chồng bây giờ còn dành nhiều thời gian chăm sóc con cái, nuôi ăn học thành tài. Trước đây những gia đình vùng biển, vùng nông thôn nhà nào cũng 4, 5 đứa con, nheo nhóc, ít có cơ hội đến trường. Thậm chí có nhà đứa chị chưa biết đi lại tiếp tục có em, hay anh đi học bế em theo đến trường giữ cho ba mẹ đi làm. Những năm trước, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên ở nhiều gia đình vùng biển, vùng núi luôn cao ngất ngưởng, có năm chiếm đến 45 - 50%. Việc sinh con tại nhà còn phổ biến, ít có thói quen đi khám thai, sức khỏe sinh sản định kỳ. Tỷ lệ sinh chiếm đến 33⁰/₀₀, số con mỗi cặp vợ chồng từ  4,2 con trở lên. Tuy nhiên, nhờ đẩy mạnh công tác truyền thông, với nhiều chiến dịch, chương trình, đề án dân số biển, tỷ lệ tăng dân số đến nay đã được khống chế. Ý thức người dân ngày càng nâng lên rõ rệt, không muốn sinh con đông, thậm chí có nhiều gia đình không dám sinh đứa thứ 2 vì sợ nuôi không nổi.

Năm 2015, tỷ lệ sinh toàn tỉnh giảm còn 13,8%, tỷ lệ  sinh con thứ 3 trở lên chiếm 14,3%. Số con trung bình ở mỗi cặp vợ chồng là 1,9 con. Đặc biệt, phấn khởi nhất là tỷ lệ người chấp nhận các biện pháp tránh thai tăng nhanh. Nếu trước đây chỉ có khoảng 44% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ  sử dụng các biện pháp tránh thai thì hiện nay đã có 75% người thực hiện. Các biện pháp đặt vòng, uống thuốc ngừa thai được lựa chọn nhiều. Biện pháp đình sản ngày càng thu hút nhiều cặp vợ chồng con đông lựa chọn để đảm bảo an toàn. Cán bộ phụ trách dân số xã miền núi Đông Tiến (Hàm Thuận Bắc) K’Thị Rẻo cho biết: Nhớ những năm trước đây vận động được một ca đi đình sản là mừng lắm, nhiều khi cả năm trời họ mới quyết định làm. Còn bây giờ, chỉ cần chịu khó tiếp cận và tư vấn, nói nhỏ nói to vài ngày là vợ chồng đồng thuận đưa nhau đi đình sản.

Ông Nguyễn Văn Tú – Chi cục trưởng Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình tỉnh cho biết: Không chỉ đẩy mạnh truyền thông, việc phát huy hiệu quả từ các câu lạc bộ, mô hình không sinh con thứ 3 ở các địa bàn, thôn, khu phố rất lớn. Từ việc sinh hoạt các tổ, đội nhóm các thành viên tự tìm hiểu, động viên nhau, gia đình này nhòm ngó gia đình kia để bắt chước, học hỏi nên nhận thức sinh ít con từ từ được nâng lên. Đến nay, toàn tỉnh đã có gần 500 thôn, khu phố đăng ký không có người sinh con thứ 3 trở lên, trong đó gần 60 thôn nhiều năm liền không sinh con thứ 3 được khen thưởng.  

Vẫn còn nhiều thách thức

Mặc dù mức sinh có giảm, nhận thức có tăng, quy mô gia đình ít con đang trở thành một chuẩn mực trong đời sống, góp phần nâng cao chất lượng dân số. Tuy nhiên, trước áp lực mức sinh chưa bền vững, nhiều nơi chưa đạt đuợc mức sinh thay thế (tức gia đình chưa dừng lại 2 con); tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, già hóa dân số, chất lượng dân số thấp… là những nỗi lo mà ngành y tế đang gặp phải, đòi hỏi có biện pháp giải quyết cấp bách, nếu để kéo dài, hậu quả gây ra sẽ vô cùng to lớn. Để hạn chế tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, các chuyên gia đều nhận định Việt Nam phải giải quyết tận gốc rễ nguyên nhân của tình trạng này là việc nạo phá thai hiện còn thực hiện quá dễ dàng, chưa có sự kiểm soát; sự tiến bộ của công nghệ siêu âm chẩn đoán giới tính; tâm lý trọng nam khinh nữ vẫn tồn tại trong một bộ phận dân số.

Việt Nam đang ở giai đoạn già hóa dân số rất nhanh và theo dự báo đến năm 2030, nước ta sẽ chính thức bước vào thời kì dân số già. Đây được cho là thách thức lớn về vấn đề lao động, an sinh xã hội, y tế… Theo ông Tú, nhận định rõ hơn tính cấp bách của công tác dân số thời gian tới, ngành cần có nhiều giải pháp đồng bộ các vấn đề về chất lượng dân số, kiểm soát giới tính khi sinh. Đặc biệt, chú trọng phát huy lợi thế của cơ cấu “Dân số vàng”. Nếu không, vài năm nữa tỷ lệ già hóa dân số sẽ làm mất đi cơ hội nguồn nhân lực trẻ phục vụ đất nước.

 Khánh NgỌc